دانلود مقاله در مورد دریای خزر

دسته بندي : مقاله » مقالات فارسی مختلف
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 18 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏1
‏مقدمه
‏دریای خزر بزرگ ترین دریاچه جهان
‏بزرگ‏ ‏ترين درياچه جهان كه در اصطلاح آن را دريا مى‏ ‏نامند درياچه مازندران است. اين درياچه از درياچه سوپريور كه دومين درياچه بزرگ دنيا است ‏۵‏ برابر وسيع‏ ‏تر است و عمق آن از شمال به جنوب افزايش مى‏ ‏يابد. عمق اين درياچه در ناحيه شمالى به طور متوسط كمتر از ‏۱۰‏ متر، در بخش ميانى بين ‏۱۸۰‏ تا ‏۷۸۸‏ متر و در بخش جنوبى كه آب‏ ‏هاى ساحلى ايران را تشكيل مى‏ ‏دهد به ‏۹۶۰‏ تا ‏۱۰۰۰‏ متر مى‏ ‏رسد. تا عمق ‏۱۰۲۵‏ مترى نيز در ناحيه جنوبى اين درياچه گزارش شده است .
‏جهت جريان آب اين درياچه از سمت شمال غرب به جنوب شرق است. همين جهت جريان و عمق زياد آب در سواحل ايران كه باعث كندى حركت جريان مى‏ ‏شود منجر به تجمع انواع آلودگى‏ ‏هاى اين درياچه در سواحل ايران به ميزانى بيش از سواحل ساير كشورها مى‏ ‏شود .
‏درياى مازندران دريايى بسته است و خروجى عمده‏ ‏اى جز تبخير ندارد. در اين گونه محيط‏ ‏هاى آبى بسته اهميت كنترل آلودگى‏ ‏ها به مراتب بيش از منابع آبى است كه جريان خروجى ديگرى به جز تبخير نيز دارند. آمار نشان مى‏ ‏دهد كه نزولات جوى در سال‏ ‏هاى اخير روى درياى مازندران ‏۵۰‏ ميلى‏ ‏متر افزايش داشته و تبخير از سطح آن حدود ‏۴۰‏ ميلى‏ ‏متر كاهش داشته است. با توجه به حساسيت سطح آب درياى مازندران نسبت به تبخير و بارندگى شايد يكى از دلايل افزايش سطح آب درياى مازندران نيز همين پديده باشد .
‏2
‏درياچه مازندران توسط ‏۵‏ كشور ساحلى احاطه شده است. اين كشورها از نظر موقعيت جغرافيايى بين اروپا و آسيا واقع شده و همين امر موقعيت ترابرى ويژه‏ ‏اى براى درياى مازندران به وجود آورده است .
‏اين درياچه در حقيقت شاهراه ارتباطى كشورهاى شمال به شرق آسيا و هند است. مسير ترانزيت كالاى شمال جنوب (Nostrac‏) از شهر هلسينكى فنلاند شروع شده و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر و سرزمين‏ ‏هاى داخلى روسيه به طرف درياى مازندران و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر ايرانى درياى مازندران به خليج فارس مى‏ ‏رسد و با كشورهاى شبه‏ ‏قاره هند و سواحل جنوبى خليج فارس ارتباط برقرار كند .
‏راه ترانزيت شرق _ غرب (كريدور ترانس قفقاز) نيز يكى ديگر از مسيرهاى ترانزيتى مهم اين درياچه است. مسير شرق _ غرب به وسيله خطوط كشتيرانى از درياى مازندران گذشته و بنادر باكو، تركمن باشى و اكتائو را به هم متصل مى‏ ‏كند. نقشه‏ ‏هاى ‏۲ _ ۱‏ و ‏۳- ۱‏ اين مسيرهاى ترانزيتى مهم را نشان مى‏ ‏دهند. كارشناسان، درياى مازندران را بعد از خليج فارس و سيبرى سومين منطقه از نظر ذخاير عظيم نفت و گاز مى‏ ‏دانند. چگونگى بهره‏ ‏بردارى از اين منابع توسط كشورهاى حاشيه درياى مازندران به دليل عدم توافق عمومى در زمينه رژيم حقوقى اين دريا مبهم بوده و مى‏ ‏تواند عامل مشكلات متفاوتى باشد. رقابت كمپانى‏ ‏هاى متعدد غربى و چندمليتى و سرمايه‏ ‏گذارى‏ ‏هاى هنگفت آنان براى شناسايى، اكتشاف و بهره‏ ‏بردارى از اين منابع، بيانگر اهميت قابل توجه اين منابع است .
‏ايران نيز در اطراف منطقه انزلى و به مقدار كمتر در قسمت‏ ‏هاى شرقى فلات قاره ‏۱۸‏ حوزه نفتى شناسايى كرده است اما شرايط بهره‏ ‏بردارى از اين حوزه‏ ‏هاى نفتى بسيار دشوار است. اين دريا، محيط‏ ‏زيست گرانبها‏ ‏ترين ماهى‏ ‏هاى دنيا است. در بخش جنوبى درياى مازندران و رودخانه‏ ‏هايى كه به آن مى‏ ‏ريزند يعنى سواحل مربوط به ايران ‏۷۸‏ گونه و زيرگونه ماهى يافت مى‏ ‏شود. درياى مازندران يكى از منحصربه‏ ‏فردترين اكوسيستم‏ ‏هاى آبى جهان بوده كه محيطى مناسب براى زندگى و رشد مرغوب‏ ‏ترين ماهى‏ ‏هاى خاويارى جهان است. ‏۹۰‏ درصد صيد ماهي‏ان خاويارى مختص به اين دريا است‏.
‏3
‏مطالعات انجام شده، عواملى نظير آلودگى‏ ‏هاى وارده به درياى مازندران از طريق رودخانه‏ ‏هايى كه از سمت خشكى به دريا جريان دارند را يكى از علل آلودگى اين دريا و كاهش ماهيان شيلاتى مى‏ ‏دانند. رود ولگا و رودخانه‏ ‏هاى غرب آن كه از جمهورى آذربايجان سرچشمه مى‏ ‏گيرند موجب هشتاد درصد از آلودگى‏ ‏هاى اين دريا است. از ديگر عوامل آلودگى درياى مازندران كه عمدتاً منشاء دريايى دارد، عمليات بهره‏ ‏بردارى و اكتشاف منابع نفت و گاز است. سالانه پانزده‏ ‏هزار تن نفت فقط از حوضچه‏ ‏هاى نفتى جمهورى آذربايجان وارد اين درياچه مى‏ ‏شود. صيد بى‏ ‏رويه، رشد بى‏ ‏رويه شيوه صيادى دام‏ ‏گستر در بعد از انقلاب، تخريب تالاب‏ ‏هاى منطقه، تخريب محيط طبيعى رودخانه‏ ‏هاى محل تخم‏ ‏ريزى ماهيان در اثر اجراى طرح‏ ‏هاى بدون ارزيابى زيست محيطى و نيز آلودگى‏ ‏هاى وارده از جانب خشكى به دريا را مى‏ ‏توان ذكر كرد. همه عوامل فوق موجب شده است كه ميزان صيد هفتصدهزار تن در سال ‏۱۳۱۲‏ به پانصد هزار تن در حال حاضر برسد .
‏كيفيت آب مناطق ساحلى در اندازه‏ ‏گيرى‏ ‏هاى انجام شده از ناپاك تا شديداً آلوده متغير است. در ‏۲۳‏ منطقه كه اندازه‏ ‏گيرى در آنها انجام شده است، ‏۷‏ منطقه ناپاك، ‏۴‏ منطقه ناپاك تا آلوده، ‏۱۰‏ منطقه آلوده، ‏۱‏ منطقه خيلى آلوده و ‏۱‏ منطقه نيز خيلى آلوده تا آلودگى شديد در مناطق ساحلى مشاهده شده است .
‏نتايج اين تحقيق نشان مى‏ ‏دهد آلودگى مناطق ساحلى شديدتر از آلودگى محيط آبى درياىمازندران است. اين پديده دليل قانع‏ ‏كننده بر اين مهم است كه آلودگى‏ ‏هاى ناشى از خشكى‏ ‏هاى ساحلى و نيز فعاليت‏ ‏هاى اكتشاف و استخراج در مناطق ساحلى عمده‏ ‏ترين عامل آلودگى درياى مازندران است. آلوده‏ ‏ترين مناطق ساحلى بندر باكو و سومگائيت متعلق به جمهورى آذربايجان و كم‏ ‏آلوده‏ ‏ترين سواحل، مناطقى عمدتاً واقع در سواحل روسيه ابزرگ‏ ‏ترين درياچه جهان كه در اصطلاح آن را دريا مى‏ ‏نامند درياچه مازندران است. اين درياچه از درياچه سوپريور كه دومين درياچه بزرگ دنيا است ‏۵‏ برابر وسيع‏ ‏تر است و عمق آن از شمال به جنوب افزايش مى‏ ‏يابد. عمق اين درياچه در ناحيه شمالى به طور متوسط كمتر از ‏۱۰‏ متر، در بخش ميانى بين ‏۱۸۰‏ تا ‏۷۸۸‏ متر و در بخش جنوبى كه آب
‏5
‏ ‏هاى ساحلى ايران را تشكيل مى‏ ‏دهد به ‏۹۶۰‏ تا ‏۱۰۰۰‏ متر مى‏ ‏رسد. تا عمق ‏۱۰۲۵‏ مترى نيز در ناحيه جنوبى اين درياچه گزارش شده است .
‏جهت جريان آب اين درياچه از سمت شمال غرب به جنوب شرق است. همين جهت جريان و عمق زياد آب در سواحل ايران كه باعث كندى حركت جريان مى‏ ‏شود منجر به تجمع انواع آلودگى‏ ‏هاى اين درياچه در سواحل ايران به ميزانى بيش از سواحل ساير كشورها مى‏ ‏شود .
‏درياى مازندران دريايى بسته است و خروجى عمده‏ ‏اى جز تبخير ندارد. در اين گونه محيط‏ ‏هاى آبى بسته اهميت كنترل آلودگى‏ ‏ها به مراتب بيش از منابع آبى است كه جريان خروجى ديگرى به جز تبخير نيز دارند. آمار نشان مى‏ ‏دهد كه نزولات جوى در سال‏ ‏هاى اخير روى درياى مازندران ‏۵۰‏ ميلى‏ ‏متر افزايش داشته و تبخير از سطح آن حدود ‏۴۰‏ ميلى‏ ‏متر كاهش داشته است. با توجه به حساسيت سطح آب درياى مازندران نسبت به تبخير و بارندگى شايد يكى از دلايل افزايش سطح آب درياى مازندران نيز همين پديده باشد .
‏درياچه مازندران توسط ‏۵‏ كشور ساحلى احاطه شده است. اين كشورها از نظر موقعيت جغرافيايى بين اروپا و آسيا واقع شده و همين امر موقعيت ترابرى ويژه‏ ‏اى براى درياى مازندران به وجود آورده است .
‏اين درياچه در حقيقت شاهراه ارتباطى كشورهاى شمال به شرق آسيا و هند است. مسير ترانزيت كالاى شمال جنوب (Nostrac‏) از شهر هلسينكى فنلاند شروع شده و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر و سرزمين‏ ‏هاى داخلى روسيه به طرف درياى مازندران و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر ايرانى درياى مازندران به خليج فارس مى‏ ‏رسد و با كشورهاى شبه‏ ‏قاره هند و سواحل جنوبى خليج فارس ارتباط برقرار كند .
‏راه ترانزيت شرق _ غرب (كريدور ترانس قفقاز) نيز يكى ديگر از مسيرهاى ترانزيتى مهم اين درياچه است. مسير شرق _ غرب به وسيله خطوط كشتيرانى از درياى مازندران گذشته و بنادر باكو، تركمن باشى و اكتائو را به هم متصل مى‏ ‏كند. نقشه‏ ‏هاى ‏۲ _ ۱‏ و ‏۳- ۱‏ اين مسيرهاى ترانزيتى مهم را نشان مى‏ ‏دهند. كارشناسان، درياى مازندران را بعد از خليج فارس و سيبرى سومين منطقه از نظر ذخاير عظيم نفت و گاز مى‏ ‏دانند. چگونگى بهره‏ ‏بردارى از اين منابع توسط كشورهاى حاشيه درياى مازندران به دليل عدم توافق عمومى در زمينه رژيم حقوقى اين دريا مبهم بوده و مى‏ ‏تواند عامل مشكلات متفاوتى باشد. رقابت كمپانى