مقاله روستانشيني در ايران
دسته بندي :
انسانی »
علوم تربیتی و جامعه شناسی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 25 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
1
نظري به تغييرات
جمعيت روستايي در ايران
(ديد آماري)
مقدمه
واقعيت اين است كه بدون هيچ شك و ترديدي، در جهان امروز راه توسعه از تنگ راه جمعيت مي گذرد و گذر از اين تنگ راه به سلامت ممكن نيست مگر اينكه زواياي اين تنگ راه به دقت بررسي و شناخته شود. طرح و اجراي هيچ برنامه اي يا پروژه اي در يك روستاي كوچك يا يك شهر كلان ممكن نيست كه ريشه در زمين و جمعيت و مسايل آن نداشته باشد. گفته ها و شينده هاي مكرر كنفرانس هاي ملي و بين المللي و نتايج تحقيقات در سرتاسر جهان در باب جمعيت و توسعه و شاخه هاي مربوط به آن، جملگي وام دار اين پيام بسيار مهم براي بقاي جهان است.
تحولات تاريخي جمعيت روستايي ايران
قبل از ورود آرياييها به ايران، دامنه هاي جنوب غربي زاگرس و خوزستان شمالي كه قلمرو عيلامي ها به شمار مي رفت، داراي تمدني درخشان بوده است. در اين زمان اكثر مردم در زيستگاهها و به تعبير امروزي روستاهاي كم جمعيت و پراكنده نواحي مستعد ساكن بوده اند. البته وجود معدودي شهر را در ميان آنها نمـــي توان انكار نمود. استيلاي آرياييهاي متمدن بر نواحي مختلف موجب شروع توسعه شهرها و روستاهاي ايران شد. در دوره هاي مادها، هخامنشيان، اشكانيان و ساسانيان، شهرها و مراكز جمعيتي بزرگي بوجود آمد كه بعدها صحنه وقوع رويدادهاي مهم تاريخي گرديده است. دوره ساساني پررونق ترين زمان تمدن ايراني بود. شايد به جرأت بتوان گفت كه در طول تاريخ ايران تا قبل از قرن حاضر تنها در اين زمان بود كه جمعيت شهري در ايران فزوني شديدي گرفت و توانست جمعيت روستايي را تحت تأثير خود قرار دهد. در حقيقت اين دوره اوج شهرنشيني در ايران بوده كه از مهمترين شهرهاي آن مدائن (شامل 7 شهر) بوده است.[1]
طبق يك سرشماري، در زمان اردشير بابكان، تعداد شهرها به 554 و روستاها به شش هزار بالغ گرديد.
البته در اين دوره زندگي روستايي نيز از توسعه زيادي برخوردار بود، هرچند كه مناسبات بزرگ مالكي، مشقات فراواني براي روستاييان و زارعان بوجود آورده بود.
2
در قرون دهم تا دوازدهم بر اثر تحولات سياسي در كشور، شهرنشيني شدت گرفت و شهرهايي مانند ري و نيشابور بوجود آمد. در اين عهد تحول چشمگيري در جمعيت روستايي رخ نداد و استيلاي مالكان بر روستاييان شكل ديگري پيدا نمود.[2]
حمله مغولان و تركان به ايران در قرن سيزدهم تا پانزدهم ميلادي، اسفبارترين ضايعه ملي به شمار مي رود، ولي در توسعه روستاهاي كشور نقش عمده اي داشته است. مغولان كه اصولاً مخالف شهرنشيني بودند، صدها شهر پرجمعيت را به آتش كشيده، ويران كردند و ميليونها نفر را از دم تيغ گذراندند. از اين رو گروههاي زيادي از مردم به روستاهاي امن و مناطق كوهستاني كشور پناه بردند و دسته اي از آنها مجبور به كوچ نشيني و تغيير مكان زندگي خود شدند تا از تعرضات به دور مانند. بنابراين در اين دوره به تدريج شهرهاي بزرگي چون ري، سبزوار و نيشابور رو به زوال نهادند و در عوض پراكندگي جمعيت فزوني يافت و اين شكل جديد توزيع جمعيت تا حدود زيادي در توسعه روستاها نيز از فزوني جمعيت برخوردار شدند و به جز مناطق مرزي، ساير نقاط براثــــر ايجاد امنيت داخلي، توسعه بسيار يافت، اما اين ثبات ديري نپاييد و حمله افغانها و به دنبال آن تركتازي نادر و تزلزل زنديه باعث فروپاشي دوباره نظام اجتماعي و نيز وقوع كشتارهاي فراوان شد.
با روي كار آمدن قاجار و كم شدن قلمرو ايران و بروز جنگهاي خونين، جمعيت ايران به شدت كاهش يافت و توسعه نظام خانخاني در روستاها و اعمال فشار بر رعايا موجب فزوني فاصله بين دولت و روستاييان شد. انقلاب مشروطيت باعث قيام ملي گرديد، پس از مشروطيت مجدداً قدرت خانها توسعه يافت و هر واحد روستايي بصورت يك سرزمين مجزا اداره شد. با اينكه بزرگ مالكي پيوسته براي زارعان مشكل آفرين بود، نبايد اين نكته را ناديده گرفت كه اوج رشد كشاورزي و شكوفايي روستاها در اين زمان بوده است.[3]